Shortlista to przegląd polskich filmów krótkometrażowych. Staramy się towarzyszyć twórcom, pokazywać ich pierwsze lub kolejne krótkie formy. Eksponujemy artystyczny wielogłos, śledzimy różnorodność pojawiających się tematów i konwencji.
Co roku odkrywamy nowych reżyserów, ale też przyglądamy się tym, którzy do nas wracają. Czy w tej wielości wizji, obserwacji, fantazji można wyznaczyć wspólne obszary? W jaką podróż zabierają nas tegoroczne tytuły?
To co realne – to co wyśnione
Wielu twórców zabiera nas w surrealny świat. Na myśl przychodzi debiut reżyserski Synchronizacja Anny Kasińskiej. Przenosimy się do nie tak dalekiej przyszłości, wyśnionego świata przesyconego kobiecą energią. Tym światem jest dom, w którym mieszkają razem cztery kobiety (Agnieszka Grochowska, Joanna Brodzik, Karolina Porcari, Justyna Suwała). Zatopiony w gąszczu roślinności, oryginalnych przedmiotów, pełen kolorów i faktur, emanuje obfitością. W tym świecie mężczyźni są na wyginięciu, ale mieszkające razem kobiety chciałyby zostać matkami. W dniu całkowitej synchronizacji ich cykli menstruacyjnych, zapraszają do siebie dawcę. Co wyniknie z nadchodzącej, dość absurdalnej wizyty jednego z ostatnich przedstawicieli płci męskiej?
W zupełnie inny sposób, w świat wyobraźni, zabiera nas Sebastian Łach. W swoim debiucie Four Cups of Coffee or Three niewinna fantazja, przeradza się w całkowitą zmianę rzeczywistości. Zagadkowa zmiana w ciele głównej bohaterki (Agnieszka Podsiadlik) obudzi w niej potrzebę zdefiniowania na nowo swojego istnienia i sprawdzenia na ile, to kim jest i gdzie jest, jest prawdziwym doświadczeniem.
Innym zniekształceniem ciała, które zaprasza w surrealistyczną podróż okraszoną czarnym humorem, ale też dojmującym uczuciem melancholii, jest plastelinowa animacja Portret Susanne Izabeli Plucińskiej na podstawie opowiadania Rolanda Topora. Pewnego dnia skaleczona stopa samotnego mężczyzny zamienia się w kobietę: Suzanne, jego dawną miłość.
W Noamii Antoniego Galdameza Warszawa leży nad morzem. W tym częściowo znajomym, częściowo obcym miejscu, komisarz policji (Bartłomiej Topa) mierzy się z tajemniczą śmiercią swojego kochanka (Daniel Namiotko). Zawieszony między powracającymi wspomnieniami a swoim prywatnym śledztwem – komisarz może byłby w stanie ujawnić to, co nieujawnione. Czy świat jest na to gotowy?
Wreszcie Sonja Orlewicz-Zakrzewska w swoim intensywnym dyplomie Krzyż na drogę, nie pozwoli nam na chwilę wytchnienia. Co jest jawą, a co snem? Dokąd prowadzi ta podróż? Psychodeliczne wizje Diany (Jaśmina Polak) i Alberta (Sebastian Grygo), sielankowe iluzje, prorocy mówiący w egzotycznych językach, kalejdoskop miejsc, przeżyć, postaci. Jedno jest pewne, miłość i rozstanie mogą prowadzić do szaleństwa.
Warto też zwrócić uwagę na odrealniony portret osiedla przedstawiony w Na krańcu miasta Darii Kasperek. Dramat bohaterki (Dominika Biernat) ukryty jest w sennej atmosferze codzienności na peryferiach miasta.
Spojrzenie dziecka
W programie tegorocznej edycji wyraźny jest głos dziecka. Podróż do przeszłości. Czasem jest to podróż sentymentalna i ciepła, innym razem trudna i bolesna. Podróż do świata, w którym dziecko jest centralną postacią opowieści, ale jednocześnie nasiąka tym, co je otacza. Mierzy się z zafundowaną mu rzeczywistością. To świat dziecka na co dzień kreowany przez dorosłych. Ci z kolei z jednej strony kochają swoje dzieci i dbają o nie, a z drugiej strony przytłaczają je swoimi problemami lub ranią brakiem uwagi czy obecności.
Film Jaskinia żółwi Klaudii Folgi to wyrazista, jaskrawa retrospekcja. Mała dziewczynka przywołuje historię swojej mamy, która wciąga ją w problemy rodzinne. Dziewczynka nie wie, jak ma się odnaleźć w otaczającej ją rzeczywistości. Wspomnienia często przyjmują przejaskrawiony, groteskowy charakter, a ich efekt wydaje się wstrząsający. Świat kilkuletniej bohaterki to również obraz Polski lat 90-tych. Kto dorastający w tych czasach nie pamięta piosenek Liroya puszczanych z kaset, najlepiej słuchanych na walkmanie?
Inne spojrzenie na czas dzieciństwa i dojrzewania proponuje Monika Majorek w Po sezonie. Młody chłopiec dorasta wraz z rodzicami na terenie ośrodka wypoczynkowego. Do jednego z domków przyjeżdża tajemnicza, dojrzała kobieta, która staje się pierwszą fascynacją chłopca. Reżyserka w subtelny, niespieszny sposób przedstawia miłosną podróż bohatera, a jednocześnie ciekawie zarysowuje i różnicuje dynamikę relacji nastolatka z ojcem, który również interesuje się przybyłą kobietą, i matką, która musi odnaleźć się w tej sytuacji.
Bajka na niespokojny sen Nawojki Wierzbowskiej to z kolei opowieść o silnym, duchowym doświadczeniu dziecka, z którym zostaje zupełnie same. Dziewczynka przygotowuje się do komunii świętej – jest to dla niej głębokie, fascynujące, niezrozumiałe przeżycie. Przypowieść o pasterzu i zagubionej owcy, sprawi, że dziecko dużo zaryzykuje.
Również w kinie dokumentalnym perspektywa dziecka jest obecna. Wśród tegorocznych tytułów będzie to jednak spojrzenie dorosłego dziecka na relację z rodzicem. Jednym z nich jest czuły portret relacji matka-córka w Powiedz mi coś jeszcze Martyny Peszko. Dorosła córka skrupulatnie opiekuje się chorą matką pod nieobecność ojca. Choroba nie pozwala się kobietom swobodnie rozmawiać, ale mają sposób na komunikację. Intymne rozmowy i wplecione w dokument rodzinne archiwalia uwidaczniają, jak silna może być relacja dziecko-rodzic i jak ta relacja ewaluuje, aż do momentu, gdy zatoczy koło.
Ciekawym dokumentalnym spojrzeniem na życie dzieci jest film Hyde and Seek in Peaceful Valley Macieja Białoruskiego. To przesycona niepokojem impresja na temat życia w izraelskich kibucach. Wszystko tam ma swój rytm. Jest czas pracy i czas zabawy, kiedy dzieci grają w chowanego lub atakują się za pomocą drona. Przychodzi też jednak moment, kiedy wszyscy muszą się ukryć i mają na to 15 sekund. Pałka zapałka dwa kije, ktoś się nie schowa, ten ginie.
Świat pełen zakłóceń
Współcześnie otaczający świat może okazać się nie do zniesienia, a przynajmniej taką sugestię podsyłają autorzy animacji przynajmniej w kilku odsłonach. Utrzymany w estetyce VHS Millenium Darii Godyń jest zapowiedzią końca świata. Wykorzystana w filmie pożegnalna mowa Tomasza Beksińskiego z 1999 roku wprowadza katastroficzny nastrój i sugeruje, że w podobnym kształcie świat funkcjonować nie może, a przynajmniej nic dobrego z tego nie wyniknie. Story Joli Bańkowskiej jest już o krok dalej. Świat jednak przetrwał, ale bazuje na technologii i wszelkie doznania możliwe są tylko w świecie wirtualnym. Migający kursor, sygnał kolejnego połączenia telefonicznego, symbol ładowania strony internetowej – tylko na to może liczyć szary, samotny człowiek. W Deszczu Piotra Mielczarka sytuacja jeszcze się pogarsza. Mamy do czynienia z deszczem samobójców – pracowników korporacji. Dopiero Cykl Julii Benedyktowicz, choć utrzymany w czerni i bieli, dodaje nadziei. Z przebodźcowanego, zmechanizowanego świata można znaleźć drogę ucieczki. Prowadzi ona do pobliskiego lasu, gdzie kontakt z naturą, dotyk ziemi, szelest liści, widok pełni księżyca na chwilę uciszy skołatane serce i przywróci kontakt z tym, co pierwotne. Pomoże odzyskać równowagę.
W programie tegorocznej Shortlisty pokażemy 31 tytułów. Pokażemy także nowe filmy twórców, którym towarzyszymy od dłuższego czasu, m.in. Ostatnią wieczerzę Piotra Dumały, Rykoszety Jakuba Radeja, Moje serce Damiana Kocura, Tak jest dobrze Marcina Sautera, Problem Tomasza Wolskiego czy Wejście w nowy wiek Normana Leto. Przed nami pięć zestawów różnorodnego kina. Po pokazach będziemy mieć się szansę spotkać się i dłużej porozmawiać z twórcami. Do zobaczenia.
Magdalena Sztorc
W programie:
Bajka na niespokojny sen / A Bad Night Story, reż. Nawojka Wierzbowska, Polska 2019, 16'
Ciałość / Lushfullness, reż. Weronika Szyma, Polska 2020, 6'
Coś PIĘKNEGO od Matki Teresy / Something BEAUTIFUL from Mother Teresa, reż. Mateusz Gołębiewski, Polska 2020,11'
Cykl / Cycle, reż. Julia Benedyktowicz, Polska 2020, 6'
Deszcz / Rain, reż. Piotr Milczarek, Polska 2019, 5'
Fan, reż. Mateusz Winkiel, Kamil Iwanowicz, Polska 2020, 14'
Four Cups of Coffee or Three, reż. Sebastian Łach, Polska 2020,12'
Hide and Seek in a Peacefull Valley, reż. Maciej Białoruski, Polska 2019, 14'
I coś jeszcze / And Something Else, reż. Olga Kłyszewicz, Polska 2020, 6'
Jaskinia Żółwi / The Turtle Cave, reż. Klaudia Folga, Polska 2019, 20'
Julia nad morzem / Julia at the Seaside, reż. Mariusz Rusiński, Polska 2020, 17'
Krzyż na drogę / Cross n' Carry, reż. Sonja Orlewicz-Zakrzewska, Polska 2019, 29'
Kwiat jednej nocy / A flower of one night, reż. Nata Szada, Polska 2019, 12'
Millenium, reż. Daria Godyń, Polska 2020, 8'
Moje serce / My Heart, reż. Damian Kocur, Polska 2019, 30'
Na krańcu miasta / The Edge of Town, reż. Daria Kasperek, Polska 2019, 15
Noamia, reż. Antonio Galdamez, Polska 2020, 29'
Ostatnia wieczerza / Last Supper, reż. Piotr Dumała, Polska 2019, 5'
Po sezonie / Off-Season, reż. Monika Majorek, Polska 2020, 18'
Portret Susanne / Portrait of Susanne, reż. Izabela Plucińska, Polska 2019, 15'
Powiedz mi coś jeszcze / Tell Me More, reż. Martyna Peszko, Polska 2020, 30'
Problem, reż. Tomasz Wolski, Polska 2020, 15'
Red Light Train, reż. Alicja Kot, Polska 2019, 9'
Rykoszety, reż. Jakub Radej, Polska 2019, 30'
Splot / Tangled, reż. Peter Sand Magnussen, Polska 2019, 19'
Story, reż. Jola Bańkowska, Polska 2019, 5'
Sukienka / The Dress, reż. Tadeusz Łysiak, Polska 2020, 30'
Synchronizacja / Synchronization, reż. Anna Kasińska, Polska 2019, 19'
Tak jest dobrze / It's Good Like That, reż. Marcin Sauter, Polska 2019, 23'
To nie tak / It's Not Like That, reż. Miłosz Karbownik, Polska 2019, 11'
Wejście w nowy wiek, reż. Norman Leto, Polska 2019, 5'