Silvestre
Mroczna Silvestre ożywia świat ludowych podań i baśni (Sinobrody), a wraz z nim ducha średniowiecznego wędrownego teatru. To rozgrywająca się w XV wieku pozornie lekka i naiwna opowieść o dwóch siostrach, złamanym zakazie, odciętej dłoni, dziewczynie ukrytej w zbroi rycerza i smokach. Reżyser zabiera nas w pełną przygód podróż w głąb narodowych mitów założycielskich, by odkryć stanowiące ich fundament pokłady przemocy. W głównej roli tego prezentowanego w weneckim konkursie filmu zadebiutowała na ekranie Maria de Medeiros, czyli pamiętna Fabienne z Pulp Fiction. Jej postać odsyła do figury kobiety-rycerza, Joanny d'Arc. Śmiało czerpiąc z malarstwa, kina, teatru i poezji, Monteiro sięga w przeszłość, by odkryć korzenie faszyzmu, raz po raz kładącego się cieniem na portugalskiej historii. Ale kinofile mogą w tym filmie odkryć jeszcze inne powinowactwa: będąca popisem niezwykłej wyobraźni, pełna mrocznego humoru Silvestre bez wątpienia zainspirowała Miguela Gomesa, autora głośnej trylogii Tysiąc i jedna noc (2015).
João César Monteiro
(1939-2003) Jeden z najoryginalniejszych i zarazem najmniej znanych twórców europejskiego kina, reżyser, aktor, krytyk, pisarz i poeta. Absolwent London Film School, którego twórczości nie sposób jednak przypisać do żadnej ze szkół filmowych. Jego osobne, erudycyjne, ekscentryczne, a czasem uchodzące za kontrowersyjne filmy czerpią z poezji, filozofii, teatru i malarstwa. Jeśli szukać w nich kinowych inspiracji, to niewątpliwie jedną z kluczowych dla Monteiro postaci jest Buster Keaton. Wychowany w czasach dyktatury Salazara Portugalczyk ostrze swoich podszytych czarnym humorem opowieści wymierzył w stróżów publicznej moralności: kościół, państwo, rodzinę. W swoich pierwszych filmach poddawał analizie narodowe mity założycielskie, by później stworzyć na ekranie postać świętego profana, João de Deusa, który zawdzięcza swoje imię patronowi prostytutek, rybaków i chorych psychicznie. De Deus ucieleśnia na ekranie - jak pisał o nim Haden Guest - przenikające twórczość Portugalczyka sprzeczności: ascetyczny dandyzm, religijną perwersję, zmysł komicznej tragedii, rodzaj slapstickowego fatalizmu.
Wybrana filmografia
1969 Sophia de Mello Breyner Andresen (dokument)
1975 Que Farei eu com Esta Espada? / What Shall I do with This Sword? (dokument)
1978 Veredas / Paths
1981 Silvestre
1986 Kwiat morza / À Flor do Mar / Hovering Over the Water
1989 Wspomnienia z Żółtego Domu / Recordações da Casa Amarela / Recollections of the Yellow House
1992 Ostatnie zanurzenie / O Último Mergulho / The Last Dive
1995 Komedia Deusa / A Comédia de Deus / God's Comedy
1997 Biodra Johna Wayne'a / Le Bassin du J.W. / The Hips of J.W.
1998 Śluby Deusa / As Bodas de Deus / God's Wedding
2000 Królewna Śnieżka / Branca de Neve / Snow White
2003 Odejścia i powroty / Vai e Vem / Come and Go